Is hoogsensitiviteit (HSP) aangeboren of aangeleerd?
Tijdens het schrijven van mijn afstudeerscriptie als psychosomatisch kinesioloog stuitte ik op een vraag die me bleef intrigeren: Is hoogsensitiviteit aangeboren, of ontstaat het door invloeden van buitenaf? De resultaten van mijn onderzoek wezen namelijk in een andere richting dan de literatuur doorgaans beschrijft.
Wat is Hoogsensitiviteit?
Hoogsensitiviteit is een persoonlijkheidskenmerk waarbij iemand sterker reageert op externe prikkels en emoties. HSP’s nemen subtiele signalen op, ervaren intense emoties, en kunnen snel overprikkeld raken door licht, geuren, geluid, drukte of de gevoelens van anderen.
Van theorie naar praktijk
De titel van mijn scriptie was: “Kan kinesiologie bijdragen aan het verminderen van overprikkeling bij vrouwen van 30-50 jaar?” Binnen de kinesiologie gebruiken we liever de term “overprikkeling” dan HSP. Om mijn onderzoek uit te voeren, deed ik een oproep in mijn vrienden- en kennissenkring voor hoogsensitieve deelnemers. Hierop kreeg ik een groot aantal reacties.
Voorafgaand aan de behandelingen vulden alle deelnemers een vragenlijst in, gebaseerd op de “Highly Sensitive Person Scale” (HSPS) die Elaine Aron en haar partner Arthus Aron in 1997 ontwikkelden. Na drie sessies herhaalden we de vragenlijst om de resultaten te analyseren.
Van burn-out tot begrip
Mijn interesse in hoogsensitiviteit komt voort uit persoonlijke ervaring. Jarenlang worstelde ik met onzekerheid en chronische vermoeidheid, wat uiteindelijk leidde tot een burn-out. Toen ik voor het eerst hoorde over HSP, begon ik mezelf te herkennen in de symptomen die in de literatuur beschreven werden. Dit gaf me een nieuw perspectief op mijn eigen emoties en gedrag.
In mijn professionele leven kreeg ik vaak te horen dat ik ‘te gevoelig’ was en dingen niet persoonlijk moest nemen. Maar het negeren van mijn emoties leidde juist tot meer onzekerheid en een gevoel van onbegrip. Deze ervaringen wakkerden mijn interesse aan om de oorzaken van mijn vermoeidheid en gevoeligheid te onderzoeken.
De druk van de maatschappij
Tijdens mijn studie merkte ik dat veel vrouwen tegen dezelfde uitdagingen aanlopen. Ze balanceren een veeleisende carrière, gezinsleven, en sociale verwachtingen. De druk om overal goed in te zijn, kan leiden tot overprikkeling en uitputting. Vooral hoogsensitieve vrouwen worstelen hiermee, omdat zij sterk reageren op de eisen van hun omgeving en vaak het gevoel hebben dat ze moeten voldoen aan een ‘superwoman’-ideaal.
Kinesiologie als holistische benadering voor HSP’s
Kinesiologie is een holistische methode die gebruikmaakt van spiertesten om onevenwichtigheden in het lichaam op te sporen en te herstellen. Specifiek voor HSP’s kan kinesiologie helpen bij:
1. Energetische Balans: Het herstellen van blokkades die zijn ontstaan door overprikkeling.
2. Stressverlichting: Het identificeren van stressbronnen en technieken aanbieden om ontspanning te bevorderen.
3. Emotionele Stabiliteit: Het ondersteunen bij het omgaan met intense emoties en het versterken van emotioneel welzijn.
Praktische toepassingen voor HSP’s
• Stressmanagement: Door technieken als ademhalingsoefeningen, visualisaties, en acupressuur kunnen HSP’s leren om beter te ontspannen.
• Energiebalancering: Door spiertesten kan een kinesioloog blokkades opsporen en de natuurlijke energiestroom herstellen.
• Emotionele Ondersteuning: Het verwerken van diepgaande emoties zoals angst, verdriet en overweldiging.
Aangeboren of Aangeleerd?
Hoewel veel literatuur suggereert dat HSP een aangeboren eigenschap is, wijzen mijn onderzoeksresultaten op een andere mogelijkheid: hoogsensitiviteit lijkt vooral aangeleerd te zijn. Factoren zoals maatschappelijke druk, trauma’s en angststoornissen spelen een belangrijke rol bij het ontstaan van overprikkeling.
Bij de deelnemers aan mijn onderzoek bleek dat vrijwel iedereen al op jonge leeftijd een trauma had meegemaakt of een angststoornis had ontwikkeld. Kan dit de oorsprong zijn van hun hoogsensitiviteit? Hoewel ik geen definitieve conclusies kan trekken, zag ik deze rode draad bij al mijn cliënten.
Epigenetica en Overerving
Ook epigenetica kan een rol spelen bij hoogsensitiviteit. Gevoeligheden lijken soms van generatie op generatie te worden doorgegeven. Een voorbeeld: mijn schoonmoeder groeide op met een diepgewortelde angst voor onweer. Toen zij klein was en het onweerde, moesten alle kinderen zich aankleden en verzamelen in de woonkamer. Waarom? Haar moeder had ooit, toen zij jong was, een blikseminslag meegemaakt waardoor het hele huis was afgebrand. Deze angst werd doorgegeven aan haar kinderen. Is dit slechts een aanpassing aan de omgeving of een overerfde gevoeligheid?
Conclusie - Inzicht als sleutel tot verandering
De resultaten van mijn onderzoek laten zien dat drie behandelingen onvoldoende zijn om diepe trauma’s te helen of hoogsensitiviteit direct te verminderen. Toch had 65% van de deelnemers na afloop een belangrijk inzicht: ze begrepen beter waar hun prikkelbaarheid vandaan kwam en konden hier vervolgens mee aan de slag.
Zelfinzicht bleek voor velen een cruciale stap naar verdere verwerking en een betere omgang met hun gevoeligheid. Kinesiologie kan, mits toegepast als onderdeel van een langduriger proces, een waardevolle bijdrage leveren aan het herstel van balans en welzijn bij hoogsensitieve personen.
Door samen te werken met een kinesioloog, kunnen HSP’s hun gevoeligheid niet alleen begrijpen, maar ook omarmen als een kracht in plaats van een last.